De Gruyter

Mercurius
De Gruyter Saroleastraat Heerlen 1959

In 1926 werd er een bouwvergunning aangevraagd voor het bouwen van een winkel-woonhuis met bakkerij en vier winkelhuizen met woningen aan de Akerstraat-Kouvenderstraat in Hoensbroek. In het hoekpand van deze serie zou de 156ste filiaal van De Gruyter gevestigd worden.

Piet de Gruyter (1795-1867) opende in 1818 in den Bosch zijn eerste kruidenierswinkel. Het aantal winkels groeide generatie op generatie uit tot een familiebedrijf dat uiteindelijk bestond uit 17 fabrieken en 525 winkels hoofdzakelijk in Nederland.

Door de sterk groeiende concurrentie van grote zelfbedieningszaken in de jaren vijftig en het feit dat De Gruyter vasthield aan het traditionele winkelmodel moesten steeds meer De Gruyter winkels de deuren sluiten en in 1977 viel het doek voor de laatste winkel.

De winkels waren dan wel gesloten maar veel panden waren nog te herkennen aan de typische De Gruyter huisstijl die zich kenmerkte door een blauwe betegelde voorgevel in art-decostijl met één of twee blauwe keramische afbeeldingen van Mercurius, de Romeinse god van de handel.

De Gruyter Akerstraat Hoensbroek
De Gruyter Akerstraat Hoensbroek
De Gruyter Emmaplein Heerlen
De Gruyter Homerusplein Heerlen

Oud Schandelen

Architect N.J. van Tienen ontwierp 42 woningen voor spoorwegpersoneel die in 1914 werden gebouwd in Schandelen. Door dezelfde architect werden de woningen van Eikenderveld ontworpen die tussen 1922 en 1927 zijn gebouwd. De gelijkenis tussen beiden woninggroepen is overduidelijk. Op het pleintje (Nieuw Schandelen) is een gevelsteen aangebracht die verwijst naar de “Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen” afgekort “SS”. Deze maatschappij zou in 1917 overgaan in de Nederlandse Spoorwegen (NS).

Spoorwegkolonie

De Spoorwegkolonie in de wijk Eikenderveld is een beschermd stadsgezicht. De kolonie is in vier fasen gebouwd tussen 1912 en 1927. De woningen zijn gebouwd in opdracht van “Samenwerking”, dat was een coöperatieve woningbouwvereniging voor spoorwegpersoneel. De huizen uit fase één en twee zijn in 1980 afgebroken. De huizen uit fase drie en vier (1922 tot 1927) zijn bijna allemaal ontworpen door architect van Tiene, die ook het stratenplan heeft ontworpen. In de Laanderstraat staan acht woningen uit 1905 die bestemd waren voor personeel van een toeleveringsbedrijf van de mijn.

<-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><-><->

Café “De Slok” aan de Laanderstraat 85 in Eikenderveld.

Het feit dat er in 1912 in de zogenaamde spoorweg kolonie (oorspronkelijk alleen voor spoorwegpersoneel) een café werd gebouwd geeft aan dat de rooms katholieke kerk geen invloed had in de wijk. Het was een de socialistische woningbouwvereniging “De Samenwerking” die deze wijk heeft laten bouwen.

Opvallend is het metselwerk en de segmentbogen die “rusten” op een speklaag. Een leuk detail is de windwijzer boven op de gevel.

De architecten Joseph Seelen (1871-1951) en Henk Stoks (1887-1967) Bouwjaar: 1912-1934 Stijl: Traditionalisme

Mural Wandeling Heerlen Totaal

In het Openluchtmuseum Heerlen zijn veel muurschilderingen gemaakt door lokale (locals), maar ook door wereldberoemde kunstenaars. We hebben een route van 4 kilometer in kaart gebracht waar je maarliefst 34 murals kunt bekijken. Maar er is meer te zien, zoals pastups, cutouts, kleine beeldjes, tiles, draadkunst en stenciling om maar eens wat te noemen. Omdat het hierbij vaak om tijdelijke street art gaat hebben we deze werken niet aangegeven op de kaart, MAAR ze zijn er wel!

De “Mural Wandeling Heerlen Totaal” kunt u vinden onder de tab “wandelroutes” in de gratis Heerlen Totaal App .

Meer rondleidingen in Heerlen.

Street art?

Heilig Hart van Jezuskerk

Aan de Meezenbroekerweg (116) bevindt zich de Heilig Hart van Jezuskerk. Deze kerk is in 1927/28 gebouwd naar een ontwerp van architect Joseph Wielders (Sittard 3-9-1883 / Sittard 30-4-1949). De stijl is zakelijk-expressionistisch.

De kerk staat op een lage kerkheuvel die door een lage kerkmuur is omgeven. De gotische spitsbogen en de met baksteen beklede betonnen constructie zijn typisch voor het werk van Wielders.

Eugène Laudy heeft de glas-in-lood ramen gemaakt.

De kerk is een rijksmonument vanwege het orgel uit 1841, dat gemaakt is door de Gebr. Mueller uit Reifferscheidt (Duitsland), het orgel stond voorheen in de oude St. Petruskerk te Gulpen en is in 1968 gerestaureerd.

Ook de naastgelegen pastorie (Meezenbroekerweg 114) bouwjaar 1924 en de kapelanie (Meezenbroekerweg 112) bouwjaar 1927 zijn ook door architect Wielders ontworpen, evenals Schandelerstraat 75-77 (bouwjaar 1932).

Wielders ontwierp ook het patronaat (nu JUP-huis) aan de Schandelerstraat 79-81 dat van 1924 tot 1928 dienst deed als noodkerk.

In de zomer van 1956 werd het 40 jarig priesterjubileum van de afscheidnemende pastoor Houben groots gevierd er kwamen maar liefst 28.000 mensen op af. Het feest was een enorm succes, niet in de laatste plaats vanwege het geld dat het opgeleverd had. De parochieraad besloot het feest in de jaren daarna weer te organiseren en de winst te gebruiken voor het opknappen / renoveren van het patronaat. Bij de feestelijke opening van het nieuwe patronaat op 29 juni 1963 kreeg het de naam JUP-huis. 

JUP was de afkorting die men al sinds 1956 gebruikte voor het jaarlijkse feest (JUP-feesten) en is afgeleid van JUbileum Pastoor Houben.

Beeldenroute Heerlen

In het Openluchtmuseum Heerlen staan ook veel beelden, zogenaamde openbare kunst. We hebben voor u een route uitgestippeld langs 31 beelden in het centrum van ons Openluchtmuseum. Bij ieder beeld hoort een korte verklarende tekst. De 3,3 kilometer lange route is geschikt voor rolstoelgebruikers en kan natuurlijk ook in delen afgelegd worden.

Zegelboom

We wensen u veel plezier.

“Beeldenroute Heerlen Totaal” kunt u vinden onder de tab “wandelroutes” in de gratis Heerlen Totaal App .

Meer rondleidingen in Heerlen.

Mural Fietsroute Heerlen

Niet alleen in het centrum van Openluchtmuseum Heerlen kun je muurschilderingen (murals) bewonderen ook daarbuiten is genoeg te zien, de onderlinge afstand is wel wat groter. Het is misschien verstandig om de route van 13,4 kilometer per fiets af te leggen. Langs de route kun je 27 muurschilderingen van veelal bekende kunstenaars bekijken. Er is geen echt begin en eindpunt (de route loopt rond), je kunt dus beginnen waar je wilt. Je hoeft het natuurlijk ook niet in één keer te doen. 

De “Mural Fietsroute Heerlen Totaal” kunt u vinden onder de tab “wandelroutes” in de gratis Heerlen Totaal App .

Meer rondleidingen in Heerlen.

Huis De Luijff

Toen aan de Veemarkt nu aan het Wilhelminaplein (24) .

De Luijff is gebouwd als woonhuis tussen 1600 en 1615 in opdracht van Jan Dautzenberg, secretaris van Heerlen. Tot 1737 bleef het huis in bezit van familie Dautzenberg.

In 1802 kocht Apotheker Albert Schultze de woning (Schultze was van 1818 tot 1820 Burgemeester van Heerlen) en liet het pand ingrijpend verbouwen, er werd een tweede woonlaag op gebouwd en het dak werd minder steil. Met de verbouwing verdween de luifel boven de voordeur waar het pand tot op de dag van vandaag zijn bijnaam aan te danken heeft. Boven de voordeur zien we nu de afbeelding van een vijzel, het apothekers teken. Albert Schulze bleef er tot aan zijn dood in 1828 wonen.

De kinderen Schultze verkochten het pand aan Stollé Kemmerling dat door vererving werd doorgegeven. In 1921 werd de Mijnvereniging eigenaar van het pand, in 1959 de Gezamenlijke Steenkolenmijnen en in 1970 werd het eigendom van de gemeente Heerlen. Sinds 2010 is er het Toon Hermans Huis Parkstad gevestigd.

In dit gebouw zijn de voorbereidende gesprekken gehouden voor de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal). De EGKS was de voorloper van de Europese Unie en was bedoeld om de handel tussen de deelnemende landen te bevorderen en er op toe te zien dat de landen geen wapens kon maken om zich tegen een van anderen te keren. Op 18 april 1951 is er een verdrag gesloten tussen deelnemende landen Italië, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg, België en Nederland.

Peutz Wandeling Heerlen

In het Openluchtmuseum Heerlen kunt een, rolstoelvriendelijke wandeling maken van 2,7 kilometer langs een vijftiental gebouwen die architect Frits Peutz heeft ontworpen. Bij ieder gebouw hoort een korte tekst die iets verteld over het gebouw.

De “Peutz Wandeling Heerlen Totaal” kunt u vinden onder de tab “wandelroutes” in de gratis Heerlen Totaal App .

Deze rondleiding maakt deel uit van een hele serie rondleidingen in Heerlen en kan met een gids worden gelopen die u dan verteld over deze bijzondere architect en de gebouwen die hij heeft ontworpen.

Meer rondleidingen in Heerlen.

Maria Christinawijk

Heerlerheide – Heksenberg – Maria Christinawijk.

De Maria Christinawijk maakt deel uit van de in 1920 gebouwde mijnkolonie Heksenberg en is een rijksbeschermd stadsgezicht.

In 1941, tijdens de Tweede Wereldoorlog dus, startte de Duitse bezetter met de bouw van de wijk. Ondanks  de bouwstop in 1942 kon toch langzaam doorgebouwd worden maar de wijk werd pas na de oorlog voltooid.

Heerenweg 1945

De Duitse architecten Gonser en Oechler hebben de woningen ontworpen volgens de Duitse woningwet, het zogenaamde Fürererlass, en de Stuttgarter schule maar met 17e eeuwse Hollandse stijlelementen. De woningen waren bedoeld voor Duitse beambten en ander personeel dat de exploitatie van de Nederlandse kolenmijnen had overgenomen en werd daarom ook wel de Hermann Göringkolonie genoemd. Hermann Göring was rijksmaarschalk van het Derde Rijk die zich o.a. in Nederland bezighield met het organiseren van voorzieningen voor de Duitse oorlogsindustrie.

Vrijheerenberg 2021

Oorspronkelijke waren er twee woonwijken ontworpen met daartussen een plein met een monumentaal partijgebouw. Het plein met partijgebouw en de westelijke wijk zijn nooit gerealiseerd. Alleen de zuidelijke woonwijk met 240 geschakelde woningen is gebouwd.

Tweelaagse woningen met een kleine woonkamer en een grote keuken, een afwijkende plafondhoogte, een steile trap, een “bomvrij” kelderdeel en een hele hoge zolderverdieping. Hoekpanden met klokgevels en een poortgebouw met trapgevels.

In 1947 toen de wijk uiteindelijk gereed kwam en de Staatsmijnen eigenaar waren geworden van de woningen is de wijk officieel omgedoopt tot Maria Christinawijk, later werd het beheer door de Stichting Thuis Best overgenomen, dat weer later opging in AZL beheer.

De “Herman Göring” kolonie is de enige wijk in Nederland die door de Duitse bezetter is gebouwd.