Aan het einde van de 19e eeuw kwam priester – archeoloog Jos Habets (1829 – 1893) er achter dat het Heerlen moest zijn dat met Cortovallio op de Peutingerkaart* werd aangeduid. Omdat de kaarten één of meerdere malen handmatig zijn gekopieerd is er misschien een schrijffout gemaakt.
Cortovallio zou een vebastering kunnen zijn van de Keltische naam Corio Valio dat “versterkte gastvrije plaats” betekent.
Maar het kan ook Coriovallum zijn dat letterlijk “Leer/Huid – Wal” betekent in het Latijn. Dit kan uitgelegd worden als een plaats waar een leerlooierij was en waar eventueel huiden verhandeld werden. De “wal” kan duiden op een heuvel tussen de Caumerbeek en Geleenbeek.
Anderen denken dat Corio uit het Keltisch afkomstig is en “stam, leger of troep betekent en Vallum uit het Latijn en “gunstig gelegen versterking” of “legerplaats” zou betekenen. Opmerkelijk is dat het Romeinse Heerlen nooit een militaire legerplaats is geweest.
Nog een andere optie is dat het Cortovallum moet zijn, dat “versterkt hof” betekent.
En dan willen we ook nog opmerken dat Corium “klei” of “potaarde” betekent. Het zou een verwijzing kunnen zijn naar de pottenbakkers industrie in het Romeinse Heerlen van toen.
Zolang de etymologen (Mensen die de herkomst van woorden onderzoeken) het niet eens zijn, zullen we het gewoon Coriovallum blijven noemen.
Nu dient zich, bijna onvermijdelijk de volgende vraag aan:
Wat is de etymologie van Heerlen?
Heer betekent “droog” en len is afgeleid van het Frankische “loo” dat Bos betekent. De betekenis is dus “droog bos”. MAAR door “heer” op een andere manier af te leiden zou het ook “nat bos” kunnen betekenen.
Het bos van De Heer of ‘n heer zou ook goed mogelijk zijn.
Zo ziet u dat ook voor de betekenis van de naam Heerlen meerdere verklaringen te vinden zijn, welke de juiste is weten we niet. Misschien dat er nog meer verklaringen mogelijk zijn of zelfs de ronde doen.
*De Peutingerkaart is een kopie van een Romeinse reiskaart uit de 3e of 4e eeuw. Het is een schematisch wegenkaart van het Romeinse rijk. De oudste kopie dateert uit de 13e eeuw en was eigendom van Konrad Peutinger die het document in 1507 heeft geërfd. Het document bestond uit 12 bladen (38 x 59/65 cm) waar er nog 11 van over zijn.