Patronaat

Na de bouw van een kloosterkerk (met klooster) en de bouw van een school aan de Grasbroekerweg was er ook nog behoefte aan een patronaat voor de bewoners van woninggroepen  rond de  mijnzetel van de Oranje Nassaumijn 1. (Beersdal, Grasbroek, Schandelen en Musschemig) 

Het patronaat aan de Sittarderweg is gebouwd in opdracht van de paters Franciscanen en bood onderdak aan tal van verenigingen uit de omgeving. Het diende als repetitielokaal voor zang-, dans-, muziek- en toneelverenigingen. Vergaderlokaal voor sportverenigingen maar het was  ook de locatie voor een  feestavond of een uitvoering van de muziek- of toneelvereniging. Je kon er kaarten of biljart spelen. Diverse verenigingen zijn opgericht omdat er een onderkomen beschikbaar was waar de vereniging zich kon vestigen.

De exploitatie werd bekostigd uit de opbrengst van de zaalhuur en bar inkomsten maar ook door schenkingen en subsidies. Met name de kerk en de mijn waren gebaat bij een patronaat waar de mijnwerkers(gezinnen) hun vrije tijd konden besteden. 

Het Patronaat is een ontwerp van de uit Sittard afkomstige architect Joseph Wielders (1883 -1949) o.a. bekend van de uitbreiding van Sint Bernardinus college; van de kerk van Schandelen en het Juphuis, het Badhuis aan de Kapelaan Beringstraat en de watertoren in Schimmert.

Architect Wielders werd de eerste Limburgse betonarchitect genoemd. Op de gemetselde fundering staat namelijk een betonnen constructie die omkleed is met metselwerk (uitgevoerd als spouwmuur). Ook de binnenmuren zijn gemetseld.

Het gebouw in de stijl van de Amsterdamse School had op de ontwerptekeningen uit 1918 een symmetrische voorgevel, bestaande uit drie delen. Pas toen er een financiële bijdrage werd geleverd door de Oranje Nassau mijnen kon de architect de tekeningen in 1920 definitief maken. De bouw van de rechter vleugel werd echter vanwege geldgebrek uitgesteld. Maar zoals zo vaak komt van uitstel afstel.

Op 28 augustus 1921 werd het patronaat door deken Brewers ingewijd.

Tijdens het sluitingsproces van de mijnen in de jaren zestig en zeventig werd het patronaat steeds minder populair, er kwamen delen leeg te staan en het gebouw verpauperde. Totdat de acteur en regisseur Jeroen Willems het gebouw in 2001 liet aanpassen voor de uitvoering van “Lange Lies, Lange Jan” , een drama waarin de mijngeschiedenis werd verteld vanuit het oogpunt van mijnwerkersvrouwen. Het was een enorm succes met veel extra (uitverkochte) uitvoeringen.

De Gemeente Heerlen liet in 2007 het verwaarloosde gebouw renoveren / restaureren en het patronaat kreeg uiteindelijk de lang uitgestelde rechtervleugel, niet in de stijl van de Amsterdamse school maar in een moderne stijl.

Zo had de buurt weer een wijkgebouw / cultuurcentrum en men noemde het uiteraard ‘t Patronaat. De naam veranderde in 2009 in “Cultuurhuis Patronaat” en in 2011 in “Cultuurhuis Heerlen”.

Er worden weer optredens en voorstellingen gehouden door amateurs, semi amateurs en profs maar ook exposities, feesten en evenementen  maken dat het Patronaat van toen weer leeft.