Informatiebulletin “Hart van Heerlen” nr. 26 (2020) van de Heemkundevereniging Heerlen Stad
Het huidige Covid 19 of Coronavirus is niet zomaar een griepje maar heeft de vorm aangenomen van een pandemie. De impact op ons dagelijks leven en de verspreiding wordt vaak vergeleken met de Spaanse griep die in de jaren 1918-1919 heeft geheerst. Deze vergelijking maakte mij nieuwsgierig. Een reden om een kort onderzoek te doen op internet en op de website van Delpher waar je oude krantenartikelen kunt opzoeken. Het betreft geen volledig onderzoek want daarvoor is er teveel geschreven. In het bijzonder gaat het ook om de situatie in Heerlen.
De zoekopdrachten op de website van Delpher waren “spaanse griep Heerlen”, “griep Heerlen” en “spaanse griep” en dat voor artikelen in de kranten die in Heerlen werden uitgegeven. Voor 1918-1919 waren dit het Limburgs Dagblad en de Limburger Koerier. Het eerste wat mij opvalt is dat er maar een beperkt aantal artikelen in die periode zijn verschenen. Het begint in oktober 1918 en de meesten in november 1918 en na de jaarwisseling verschenen er nog maar enkele artikelen. De eerste conclusie is dat het onderwerp niet zoveel nieuwswaarde had. Misschien moet ik het anders zien. Met de huidige nieuwsgaring en televisieberichten worden we ook wel overspoeld met coronanieuws.
De naam Spaanse griep leidt nogal tot verwarring. Het griepvirus is niet in Spanje ontstaan. In de Spaanse pers werd voor het eerst van het virus bericht, omdat Spanje onafhankelijk was in de Eerste Wereldoorlog, had de Spaanse pers meer vrijheid in zijn berichtgeving.
De oorsprong van het virus is niet eenduidig. De Verenigde Staten, China, Frankrijk en Engeland worden als bakermat genoemd. Een van die theorieën gaat er vanuit dat het in Amerika is ontstaan, als variant van het vogelgriepvirus. In maart 1918 breekt een onbekend ziekteverschijnsel uit op de legerbasis Camp Funston in Fort Riley in Arkansas. Op dat moment verzamelden zich in het kamp jongemannen om uitgezonden te worden voor de oorlog in Europa. Dit is de reden dat het virus via deze militairen in Europa is gekomen. Een andere theorie noemt China waar het als een gemuteerd varkensvirus zou zijn ontstaan. De Spaanse griep is net als het huidige virus een mutatie van een dierlijk virus dat in het begin niet duidelijk werd erkend.
De verschijnselen van de Spaanse griep waren hoge koorts, hoesten, spierpijn en keelpijn. Het virus had vat op het lichaam waardoor de patiënt minder ging eten en drinken en uiteindelijk ademhalingsproblemen kreeg. Over het algemeen leidde de de vlekken in het gezicht. Bij het Covid 19 virus gaat het ziekteproces langzamer. ziekte binnen enkele dagen tot de dood. Het stadium van de ziekte werd herkend aan Een ander groot verschil met het huidige virus zijn de risicogroepen. Nu gaat het om ouderen. De Spaanse griep had vooral vat op mensen van 14-40 jaar en de sterfte was het grootste onder jongvolwassenen van 14-25 jaar. Eigenlijk de personen die het sterkste immuunsysteem hebben. Waarschijnlijk is de oorzaak hiervan dat het immuunsysteem bij deze jonge mensen te heftig reageerde (cytokinestorm), iets wat we nu ook bij sommige corona patiënten op de intensive care zien.
In september en oktober 1918 werd de ziekte nog als een griepje afgedaan. In het Limburgs Dagblad van 30-10-1918 wordt melding gemaakt dat de ziekte toch ernstiger is dan de geneesheren in eerste instantie dachten. Vanaf die datum neemt de berichtgeving in de Limburger Koerier en Limburgs Dagblad ook toe.
In tegenstelling tot nu liet de rol van de centrale overheid te wensen over en het beleid kwam hoofdzakelijk op de regionale bestuurders neer. Gezien de risicogroep zien we dat de burgemeester van Heerlen op 26-10-1918 alle openbare scholen sloot. Er is echter geen sprake van zo een lange sluitingtijd als nu, want op 18-11-1918 lezen we dat de lagere scholen en het Bernardinuscollege weer open gaan.
De medische zorg werd overbelast en het St Joseph ziekenhuis kon de ziekte- en overlijdensgevallen niet aan. Als maatregel werd de lagere school nummer I aan de Akerstraat ingericht als een noodhospitaal. In de kranten van 7 en 8 november werd er voor verplegend personeel geworven. Op 11 november ging dit noodhospitaal open met 32 bedden. Een andere maatregel is dat de overledenen binnen drie dagen moesten worden begraven. De burgemeester verzocht daarnaast de parochies meer begrafenisdiensten te houden. Qua medische zorg gaat de vergelijking wel op.
Heerlen, juni 2020
Leo Franck
Add a Comment